Skąd się bierze halny

Krótka definicja mówi, że halny jest silnym wiatrem spadowym typu fenowego, charakterystycznym dla regionu górskiego, któremu towarzyszą duże i gwałtowne skoki ciśnienia.

Krótka definicja mówi, że halny jest silnym wiatrem spadowym typu fenowego, charakterystycznym dla regionu górskiego, któremu towarzyszą duże i gwałtowne skoki ciśnienia. Na terenie Polski występuje w Tatrach i Sudetach.
A w jaki sposób się rodzi?
Warunkiem jest utworzenie się, po obu stronach Karpat Zachodnich, równocześnie – głębokiego układu niżowego na ich zachodnim krańcu oraz odpowiadającego mu wielkością, układu wysokiego ciśnienia po wschodniej stronie. Przemieszczające się wówczas z południa Europy ciepłe i bardzo wilgotne powietrze, utworzonym przez oba układy “korytarzem”, uderza w pasmo Tatr, unosząc się ku górze. Wznoszące się powietrze ulega rozprężeniu, a zatem ochłodzeniu – w stosunku pół stopnia na każde 100 m różnicy wysokości – powodując skraplanie się zawartej w nim pary wodnej (w konsekwencji deszcz, śnieg, grad), a tym samym tworzenie podłużnego pasma, ciężkich chmur, zawieszonego na linii Czerwone Wierchy – Giewont. Pod wpływem napierających kolejnych mas, osuszone powietrze pokonuje grzbiety Tatr, gwałtownie opadając po ich północnej stronie. Tu następuje zjawisko odwrotne – czyli sprężanie – powodujące ogrzewanie się powietrza – w stosunku 1 stopień na każde 100 m różnicy wysokości.
Nabierając prędkości na tatrzańskich zboczach, wiatr uderza z dużą siłą w dolne partie Tatr i samo Zakopane, powodując w zależności od swojej siły, duże zniszczenia. Powyrywane drzewa, pozrywane dachy domów i linie energetyczne nie należą do rzadkości. Rekord zanotowany został 6 maja 1968r., kiedy to halny wiał z niewyobrażalną w naszym klimacie prędkością 310 km/godz. Zniszczonych zostało ok. 150 tys. m3 tatrzańskich lasów.
Należy pamiętać, że halny ma również niekorzystny wpływ na samopoczucie ludzi przebywających w jego zasięgu. Szczególnie silnie oddziaływuje na system nerwowy osób ze schorzeniami układu krążenia, powodując uczucie zmęczenia i rozdrażnienia, a także depresję psychiczną. Interesujące są też obserwacje, które wykazują, iż najwięcej prób samobójczych w Tatrach odbywa się właśnie podczas aktywności halnego.
Halny budzi także wiele kontrowersji wśród turystów. Wiosną w ciągu kilku dni potrafi zdmuchnąć kilkucentymetrową warstwę śniegu, powodując wysyp “łazików” na górskich szlakach. Jesienią zaś, narciarzy zwyczajnie “zalewa krew”. Nerwowo zerkają na prognozę pogody, czekając na hasło – “Piguła poszła w górę!”.